W 1948 roku w Fabryce Samochodów Ciężarowych w Starachowicach rozpoczęto produkcję w całości zaprojektowanego w Polsce samochodu ciężarowego STAR 20 o ładowności 3,5 tony. Umożliwiło to kilka lat później podjęcie prac nad przygotowaniem produkcji pożarniczych samochodów gaśniczych na krajowych podwoziach. W latach 1952-1953 oraz okresie późniejszym w Sanoku powstawały nadwozia pożarnicze typu N71, N72, N74 oraz N75 wyposażone we własny zbiornik wodny.
Poddany pracom konserwatorskim Star 20 GBM-2,2/8 o symbolu fabrycznym N-74 wyprodukowany w 1953 r. na podwoziu Stara A20P wyposażony był w zbiornik na wodę – beczkę o pojemności 2200 litrów wody
i motopompę M-800 o wydajności 800 l/min. Motopompa umieszczona była z tyłu samochodu i połączona elastycznym wężem ssawnym ze zbiornikiem, co umożliwiało uruchomienie jej na samochodzie i podjęcie szybkiej akcji gaśniczej przy poborze wody ze zbiornika samochodu. Na bokach zbiornika umieszczono uchwyty na węże tłoczne, natomiast węże ssawne ulokowane były między błotnikami przy stopniach wejściowych do kabiny. Zespół samochodu stanowiła 6-osobowa załoga: kabina z ławkami – 4 osoby oraz kabina kierowcy – 2 osoby.
Star 20 użytkowany był przez Ochotniczą Straż Pożarną w Pantalowicach (gmina Kańczuga, powiat przeworski). Na podstawie informacji zawartych w kronice OSP Pantalowice samochód trafił do straży w latach 70.XX w. dzięki zaangażowaniu miejscowego strażaka Mieczysława Morzywałka, który przy pomocy swojego krewnego Włodzimierza Woźniaka pozyskał Stara z WSK (Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego) w Rzeszowie. Po samochód do Rzeszowa pojechali: komendant straży Karol Poznański, Mieczysław Chmiel oraz kierowca Józef Wyskiel. Samochód służył w OSP Pantalowice do końca 1987 r.
Trafił on do Działu Historii Pożarnictwa Muzeum w Przeworsku jako eksponat muzealny w styczniu 1988 r. dzięki Leonowi Trybalskiemu założycielowi Muzeum. Samochód przekazano bezpłatnie protokołem Komendy Rejonowej Straży Pożarnych w Przeworsku. Nigdy nie był eksponowany na ekspozycji stałej Działu Historii Pożarnictwa ze względu na bardzo zły stan zachowania.
Wytypowanie do konserwacji pożarniczego Stara 20 z 1953 r. pozwoli na podniesienie jego walorów estetycznych, a także na zabezpieczenie oryginalnych części przed dalszym procesem degradacji.
Ten zabytek i eksponat o wysokich walorach ekspozycyjnych, a także „jedyny” unikat w skali kraju należy do polskiego dziedzictwa technicznego i lokalnego dziedzictwa kulturowego.
„Zadanie dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” kwotą 61 920 zł oraz Powiatu Przeworskiego kwotą 69 405 zł.
Ponadto konserwację Stara 20 wsparł Urząd Miasta i Gminy w Kańczudze kwotą 2000 zł oraz Gmina Przeworsk kwotą 1000 zł.
Wojciech Kruk
Dział Historii Pożarnictwa Muzeum w Przeworsku
